Κριτική στο Διαδίκτυο: λαβύρινθος ή βοήθεια;


Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και η ευρύτατη χρήση του διαδικτύου έχουν επίπτωση σε πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας. Αυτή η πρόταση κλισέ συνοδεύτηκε από μια πραγματικότητα. Σε πολλά πράγματα άλλαξε ο τρόπος μας. Ο τρόπος που καταναλώνουμε, που ενημερωνόμαστε για όσα συμβαίνουν στον κόσμο, που ψυχαγωγούμαστε, που δικτυωνόμαστε κλπ. Άλλαξε και ο τρόπος που ταξιδεύουμε. Και με αυτόν άλλαξε και ο τρόπος που επιλέγουμε τα εστιατόρια που θα επισκεφτούμε. Όλη αυτή η νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε, μας έχει δώσει τη δυνατότητα καθισμένοι την πολυθρόνα μας, όπως ο Alain de Botton, να ταξιδεύουμε πριν από το πραγματικό ταξίδι στους τόπους που θα επισκεφτούμε και να αντλούμε μια σειρά πληροφοριών που μέχρι πρόσφατα δεν θα ήταν με κανέναν άλλο τρόπο προσβάσιμες.

Εύκολα πια μπορείς να μάθεις για το εστιατόριο που θέλεις, τον επικεφαλής chef , την ιστορία του, τα πιάτα που αυτή την εποχή ετοιμάζει, το τρέχον μενού και μια σειρά φωτογραφιών που σε φέρνουν ακόμα πιο κοντά στον επιθυμητό τόπο. Μάλιστα, ο μεγάλος όγκος των πληροφοριών δεν προέρχεται από κάποια επίσημη πηγή, όπως θα μπορούσε να είναι η σελίδα ενός μεγάλου εστιατορίου, αλλά από (κατ’ ουσία) ανώνυμους χρήστες. Το προφανές αρνητικό που έχει αυτή η κατάσταση είναι ότι αφαιρεί από το μυστήριο του να ανακαλύπτεις από μόνος σου τα πράγματα που σε ενδιαφέρουν, αλλά και αυτό ελέγχεται. Μαζί, όμως, με όλα αυτά αναπτύχτηκε και κάτι ακόμα. Μια μεγάλη κοινωνία κριτών.

Ο καθένας πλέον μπορεί με το πληκτρολόγιο ανά χείρας, με την ανωνυμία που του εξασφαλίζει το διαδίκτυο και χωρίς κανένα συγκεκριμένο πλαίσιο ελέγχου και αναφοράς, να μεταμορφώνεται κατ’ επιλογήν σε κριτή, είτε με ιδιοτελή, είτε με ανιδιοτελή κίνητρα και να γεμίζει αράδες με την άποψη του για τα πράγματα, επηρεάζοντας την εκάστοτε πληροφορία στο σύνολό της. Η νεόκοπη αυτή κοινωνία των κριτών, οργανωμένη σε μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες, σε δημόσιους ή πιο άγνωστους δικτυακούς τόπους αποτελεί μια απόλυτη πραγματικότητα σήμερα, με αύξουσα εξουσία πάνω στην ενημέρωση και την αξιολόγηση, που, όπως ό, τι νέο, ακόμη δεν έχει βρει το δρόμο της και άρα κρύβει κινδύνους. Δεν είναι εξ’ ορισμού κακό, αντιθέτως θα μπορούσε να λειτουργήσει επ’ ωφελεία του συνόλου, όμως, ο τρόπος με τον οποίο τα πράγματα συμβαίνουν σήμερα, αφήνει πολλές αμφιβολίες.

Καταρχήν, η ανυπαρξία πλαισίου επιτρέπει τη δημοσίευση κειμένων ανεξαρτήτως κινήτρων ή αφορμής, ενώ ο χρόνος που ο κάθε χρήστης τελικά καταναλώνει, απαξιώνεται στις μερικές πρώτες αναγνώσεις και σιγά σιγά φθίνει, με αποτέλεσμα οι ευνοημένες από τη μηχανή αναζήτησης κριτικές να αποκτούν ειδικό βάρος αναντίστοιχο με αυτό που ίσως θα έπρεπε. Επιπρόσθετα, η ανωνυμία και η αδυναμία να ελεγχθούν τα όσα γράφονται, επιτείνουν το πρόβλημα της ανακρίβειας των πληροφοριών και φυσικά, αποκλείουν τη λογοδοσία, κάνοντας, έτσι, αυτό που καταρχήν φαντάζει θετικό και γεμάτο δυνατότητες, επικίνδυνο.

Είναι δεδομένο ότι κάθε τι εξελίσσεται και έτσι σίγουρα η λειτουργία των εν δυνάμει κριτών κάποια στιγμή θα αυτοδιορθωθεί από την ίδια την πραγματικότητα. Μέχρι τότε οι χρήστες, όπως εσείς και εγώ, θα εκπαιδευόμαστε. Θα εκπαιδευόμαστε να διαβάζουμε ανάμεσα από τις γραμμές, θα εκπαιδευόμαστε να ψυχολογούμε μέσα από το άψυχο κείμενο του διαδικτύου το συγγραφέα του και να κρίνουμε το κατά πόσο η άποψή του είναι αξιόπιστη ή μη και να ακροβατούμε ριψοκίνδυνα για την επιλογή μας.

Δεν ξέρω αν αυτό είναι ευκολότερο ή δυσκολότερο από το να περπατήσεις στα στενοσόκακα του τόπου που θα επισκεφτείς και έχοντας ρωτήσει δυο τρεις ντόπιους, παίρνοντας κάποιες απόψεις από δεξιά κι αριστερά, να αναζητήσεις μόνος σου, να εντοπίσεις, να εξετάσεις ιδίοις όμμασι και τελικά να επιλέξεις αυτό που θέλεις, φέροντας και το βάρος αυτής της επιλογής. Σίγουρα, ακολουθώντας την οδό αυτή, χάνεις την πληθώρα επιλογών που εξασφαλίζει η αναζήτηση στο διαδίκτυο και βέβαια, καταναλώνεις πολύ περισσότερο χρόνο από τον λίγο που θα έχεις στη διάθεσή σου όχι μόνο για το γαστρονομικό κομμάτι, αλλά για το σύνολο των διακοπών.

Από την άλλη πλευρά, όλο αυτό έχει πλάκα, έχει χρώμα και άρωμα και είναι από μόνο του ταξίδι. Έχω δε σοβαρή αμφιβολία για το κατά πόσο όλη αυτή η αίσθηση ότι μεταξύ των πολλών θα εντοπίσεις το καλύτερο σε οδηγεί πραγματικά σ’ αυτό ή τελικά μετατρέπεται σε μια υπερβολική και μη αναγκαία αγωνία, που εξορισμού αφαιρεί από όλη τη διαδικασία. Και αυτό επιτείνεται, γιατί όλα τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα θεωρητικά και σε προσομοίωση μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή σου, όχι ζωντανά. Σύμφωνοι, το να επιλέξεις αυτό που η συντριπτική πλειοψηφία θεωρεί καλό είναι ένας σίγουρος δρόμος. Σε αυτό, όμως, το αποτέλεσμα δε θα έφτανες στις περισσότερες των περιπτώσεων;